APK en rijopleiding voor trekkers

MIDDELBURG - De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) wil dat er een verplichte periodieke keuring komt voor landbouw- voertuigen. Ook adviseert de raad een rijopleiding voor bestuurders van landbouwvoertuigen.

De verkeersveiligheid in Nederland is de laatste twintig jaar sterk verbeterd. Helaas geldt dit niet voor (land)bouwvoertuigen. Hieronder worden verstaan landbouwtrekkers zoals tractoren en zelfrijdend werkmaterieel zoals graafmachines. Jaarlijks vallen gemiddeld 16 doden en 100 gewonden bij verkeersongevallen met deze voertuigen. Deze slachtoffers vallen uitsluitend onder derden, niet onder bestuurders van de voertuigen zelf.

 

Voor de Onderzoeksraad voor Veiligheid, onder voorzitterschap van Pieter van Vollenhoven, zijn deze feiten aanleiding geweest onderzoek te doen naar verkeersongevallen met (land)bouwvoertuigen op de openbare weg. Doel van het onderzoek was te achterhalen of er sprake is van structurele veiligheidstekorten. Het onderzoek is inmiddels afgerond.

De ongevallen worden volgens de raad met name veroorzaakt doordat het (land)bouwvoertuig zelf onveilig is, onder andere doordat het zicht van de bestuurder wordt geblokkeerd, het voertuig in het donker slecht herkenbaar is en de voertuigen erg breed mogen zijn. Een andere factor is het feit dat de bestuurders van de (land)bouwvoertuigen onvoldoende rekening houden met de risico’s voor andere verkeersdeelnemers. Dit wordt nog versterkt doordat zij soms ook met het voertuig op de openbare weg rijden wanneer dit voor het werk niet nodig is.

Poortvliet
In het onderzoek zijn ook enkele Zeeuwse ongelukken onderzocht. Zo bekeek de raad onder meer een ongeluk op de Roolandsedijk bij Poortvliet in de vroege ochtend van 21 oktober 2009. De Roolandsedijk is een smalle 60-weg, met aan weerszijden zogenaamde “biggen”; betonnen blokken in de vorm van biggenruggen om te voorkomen dat voertuigen van de dijkweg af kunnen rijden. In tegengestelde richting reed een personenauto.

De personenauto sneed de bocht af en kwam zo deels op de weghelft van de tractor. De tractor probeerde de personenauto te ontwijken. Door de “biggen” was dit nauwelijks mogelijk. De personenauto raakte de tractor linksvoor en draaide. Bij dit ongeval raakte de bestuurder van de personenauto 'slechts' gewond, hij had een gebroken arm en zijn heup raakte uit de kom.

Ondanks dat het letsel relatief meeviel, is er volgens de OVV wel veel te leren van dit ongeluk. Zo was het nog donker op de weg en was er daardoor onvoldoende zicht. De tractor was niet voorzien van onderafscherming en bleek dat de snelheid van de personenauto tot 20 kilometer per uur harder was dan toegestaan. Hierdoor had de bestuurder minder tijd om de tractor te zien en hier adequaat op te reageren.

's-Gravenpolder
Een ander Zeeuws ongeluk dat onder de loep is genomen is een ongeluk op donderdag 10 april 2008. Hier kwam een 48-jarige tractorbestuurder op de Schoorkenszandweg in 's-Gravenpolder in botsing met de bestuurder van een scootmobiel. Ook bij dit ongeluk was onvoldoende zicht een probleem. Door de voorlader die aan de tractor met kiepkar was bevestigd, kon de bestuurder van de tractor de scootmobiel op een afstand van 15 meter of minder niet zien. De bestuurder was zich niet bewust van dit risico. Ook bij deze tractor ontbrak voorafscherming bij de wielen. Deze afscherming zou kunnen hebben voorkomen dat de bestuurder van de scootmobiel door het voorwiel van de tractor overreden werd.

Opvallend
De Raad vindt het opvallend dat juist in Nederland, waar het verkeer erg druk is en de (land)bouwvoertuigen onderweg veel andere weggebruikers tegenkomen, zo weinig regels gelden voor (land)bouwvoertuigen. Zo wordt niet gecontroleerd of een (land)bouwvoertuig aan de veiligheidseisen voldoet voordat het wordt toegelaten tot de openbare weg. Bij personenauto’s en vrachtauto’s gebeurt dit wel: als het voertuig voldoet krijgt de eigenaar een kenteken (en om het kenteken te behouden moet het voertuig periodiek worden goedgekeurd bij de APK).

Ook hoeft de bestuurder geen rijbewijs te hebben. In ons omringende landen is dit wel het geval. Daar zijn kenteken en trekkerrijbewijs verplicht en zijn de toegestane afmetingen (zoals de breedte) en het gewicht van het voertuig minder ruim dan in Nederland.

Het onderwerp landbouwverkeer is al meer dan tien jaar een terugkerend onderwerp van discussie, onder meer in het politieke debat. Tot op heden heeft dit echter niet geleid tot afdoende maatregelen om de veiligheid te verbeteren. De Raad vindt dat daar verandering in moet komen en beveelt de minister van Infrastructuur en Milieu (voorheen Verkeer en Waterstaat) aan om voor (land)bouwvoertuigen dezelfde voertuigregelgeving te laten gelden als voor andere motorvoertuigen, zoals goedkeuring, toelating en registratie inclusief een kenteken, en een verplichte periodieke keuring.

Opleiding
Ook wordt aanbevolen dat bestuurders van (land)bouwvoertuigen een rijopleiding volgen waarvoor exameneisen worden geformuleerd en dat een verplicht trekkerrijbewijs wordt ingevoerd voor alle bestuurders van (land)bouwvoertuigen, dus ook voor bestuurders van achttien jaar en ouder die reeds in het bezit zijn van een B-rijbewijs. In de opleiding en de exameneisen daarvoor zou expliciet aandacht moeten worden geschonken aan risico’s van het rijden met (land)bouwvoertuigen op de openbare weg voor andere verkeersdeelnemers.

De werkgevers en ondernemers die (land)bouwvoertuigen gebruiken, kunnen, vooruitlopend op deze nieuwe regelgeving, zelf de risico’s voor andere verkeersdeelnemers beperken door alleen met (land)bouwvoertuigen op de openbare weg te rijden als dit strikt noodzakelijk is voor het werk. Ook kunnen zij zorg dragen voor goed zicht en zichtbaarheid om ongevallen zoveel als mogelijk te voorkomen.

Zie ook:
- Zwaargewonde bij ongeluk op Tholen (21-10-2009)
- Dodelijk ongeluk op N666 's-Gravenpolder (10-04-2008)