Veel bermongevallen te voorkomen

MIDDELBURG - Veel ernstige bermongevallen zijn te voorkomen als de wegen waarop deze ongevallen gebeuren, zouden voldoen aan bestaande richtlijnen voor wegontwerp. Dat blijkt uit een onderzoek dat de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid SWOV vandaag heeft gepubliceerd.

Ruimere of beter aangekondigde bochten, geribbelde kantmarkeringen en bomen of andere obstakels op grotere afstand of veilig afgeschermd: dit zijn enkele maatregelen die nu al in het Handboek voor veilige inrichting van bermen staan, maar die niet altijd door wegbeheerders worden toegepast, zo bleek uit het onderzoek.

De SWOV analyseerde in totaal bijna negentig bermongevallen op toedracht, wegsituatie, type letsel en aangerichte schade. Een deel van die ongelukken vond in Zeeland plaats. Elk jaar vinden er ruim 200 bermongevallen met dodelijke afloop plaats: een derde van het totaal aantal dodelijke verkeersongevallen. Daarnaast gebeuren er jaarlijks nog eens 1.100 bermongevallen waarbij ernstig verkeersgewonden vallen. De meeste bermongevallen vinden plaats op wegen buiten de bebouwde kom.

De SWOV heeft tussen maart 2009 en oktober 2010 86 bermongevallen bestudeerd, waarvan 59 in Zeeland. Dit gebeurde volgens een nieuw type onderzoek, het zogenaamde diepteonderzoek. Hierbij worden de bermongevallen uitgebreid gereconstrueerd op basis van inspectie van de ongevalslocaties, interviews met de betrokken automobilisten en inspectie van hun voertuigen: wat eraan het ongeval vooraf ging, hoe de omstandigheden ter plekke waren, wat de automobilist deed, wat zijn of haar toestand was etc. Vervolgens heeft de SWOV bepaald welke factoren een rol speelden bij het ontstaan en de afloop van de bermongevallen. Voor de Zeeuwse situatie zijn de ongevallen ingedeeld naar zeven subtypen.

Hieruit blijkt dat in bijna 25% van de bermongevallen afleiding een belangrijke rol speelde. Hierbij gaat het om jonge automobilisten die alleen in de auto zitten, op smalle wegen rijden en afgeleid zijn van de rijtaak. In ongeveer 20% van de bermongevallen speelden de weer- en wegconditie een rol. Hierbij ging het vooral om automobilisten die te hard door een slecht aangekondigde bocht gaan of inhalen waar dat eigenlijk niet kan en vervolgens tegen een te dicht bij de weg staande boom of ander obstakel botsten.

Verkeerde inschatting speelde volgens weggebruikers een rol bij het ontstaan van 10% van de bermongevallen. Hierbij ging het vooral om jonge mannelijke, onervaren bestuurders op weekenddagen. Het gebeurt ook dat automobilisten een bermongeval krijgen doordat zij door een schrikreactie plotseling het stuur omgooien. Dit kan zijn door een overstekend dier of een tegenligger. Dit speelde bij ongeveer 15% van de bermongevallen. In mindere mate, maar opgeteld toch in 25% van de bermongevallen, speelden alcohol, vermoeidheid en emotionele staat een cruciale rol.

Voorkomen en beperken
Door het ontwerp van de wegen aan te passen kunnen veel bermongevallen worden voorkomen. De SWOV constateerde dat bij bermongevallen waarbij de automobilist uit de bocht is gevlogen, de bochten vaak (te) scherp zijn. Volgens de SWOV moeten deze bochten – behalve met lagere snelheid worden genomen - worden voorzien van betere bebakening zodat ze beter zichtbaar worden voor de automobilist en een betere geleiding bieden. Ook het aanbrengen van geprofileerde kantstrepen kan bijdragen aan het voorkomen van bermongevallen.

Naast aanpassingen aan de weg kunnen bermongevallen ook worden voorkomen door maatregelen die zich op de automobilist zelf richten of op de auto. Hierbij valt te denken aan een intelligente snelheidsadapter (ISA) voor jonge beginnende automobilisten, elektronische stabiliteits controle (ESC), slimmere gordels en airbags en voorlichting over de risico’s van afleiding tijdens het autorijden. Uit het onderzoek blijkt namelijk dat bij ruim 20% van de bermongevallen afleiding een belangrijke rol speelt.

Ook moeten automobilisten zich er beter van bewust zijn of zij op dat moment in staat zijn om veilig te kunnen autorijden, de zgn. statusonderkenning. Deze statusonderkenning moet verbeterd worden via voorlichting en educatie, en door middel van invoertuigsystemen die bijvoorbeeld feedback geven op het verkeersgedrag. De manier waarop moet nog verder onderzocht worden.

Als er helaas toch een ongeval gebeurt, dan moet in elk geval de ernst van de afloop worden beperkt, beveelt de SWOV aan. Dit kan o.a. door het verplaatsen, afschermen of verwijderen van obstakels langs de weg en het flauwer maken van taludhellingen. Het ernstigste letsel bij bermongevallen ontstaat namelijk doordat het voertuig in contact komt met een boom die dicht langs de weg staat of doordat het voertuig over de kop slaat. Dat laatste wordt mede veroorzaakt door steile taludhellingen van bijvoorbeeld sloten (de walkant van een sloot).

De maatregelen die betrekking hebben op aanpassing van de weg(omgeving) kunnen volgens de SWOV nu al plaatsvinden door bestaande richtlijnen toe te passen uit het Handboek inrichting veilige bermen (CROW). De SWOV constateerde dat op veel van de wegen waar de onderzochte bermongevallen plaatsvonden, deze richtlijnen niet volledig zijn toegepast.

De aanbevelingen en maatregelen uit het onderzoek worden meegenomen in de uitvoering van de 5 programma's (infrastructuur, educatie & voorlichting, sensibilisering, handhaving en organisatie) die in het Beleidsplan Verkeersveiligheid Zeeland zijn opgenomen. Gelet op de diversiteit van de maatregelen zullen alle partners binnen het ROVZ betrokken worden bij de uitvoering ervan.