'Ondermijning ook in Zeeland serieus probleem'

MIDDELBURG - Ondermijning blijkt ook in Zeeland een serieus probleem. Sinds in 2014 en 2015 een verkennend rapport is gemaakt zijn al diverse misstanden boven water gekomen. Zo is recent nog werk gemaakt van mensenhandel en arbeidsuitbuiting. Dat blijkt uit resultaten die het Zeeuwse Openbaar Ministerie vandaag naar buiten heeft gebracht.

Bij ondermijning is er een raakvlak tussen de boven- en onderwereld. Voorbeelden zijn hennepkwekerijen waardoor buurtbewoners in brandgevaarlijke situaties terecht komen, personen die horecavergunningen aanvragen om crimineel geld wit te wassen en het dumpen van drugsafval. Het gaat echter ook om personen die zowel bewust als onbewust meehelpen om de criminele activiteiten mogelijk te maken, de zogeheten faciliteerders.

Jetze Visser, sinds kort de Zeeuwse programmaleider integrale aanpak ondermijning, presenteerde woensdag de stand van zaken tot nu toe. “Op dit moment werken we aan 36 casussen waarbij het met name gaat om hennepteelt (7x), vermogensdelicten (14x) en casussen waarbij sprake is van een combinatie van delicten (6x). Andere zaken waar we naar kijken hebben te maken met het milieu en Outlaw Motor Gangs (OMG's). We proberen bij deze motorbendes het signaal af te geven dat ze onder een vergrootglas liggen en daarnaast zorgen we ervoor dat ze zich aan dezelfde regels blijven houden als andere burgers.”

Onderbetaald
Er wordt ook gewerkt aan twee zaken rond mensenhandel en uitbuiting. Verhalen over buitenlandse krachten die in Nederland zwaar onderbetaald aan het werk worden gezet duiken regelmatig op in de media maar spelen zich dus ook in Zeeland af. Volgens Visser is er bijvoorbeeld sprake geweest van Oost-Europeaanse arbeiders die met busjes naar Nederland werden gereden om voor een maandloon van zo'n 1.000 euro aan het werk te gaan. “Deze personen moesten hiervoor zo'n 70 uur per week werken. Duizend euro is voor Oost-Europeanen veel geld, maar voor Nederlandse begrippen is hier gewoon sprake van uitbuiting.

“We krijgen ook signalen over krachten die onterecht als ZZP'er aan het werk worden gezet. Ze moeten een klus doen op contractbasis en opdrachtgevers omzeilen op die manier sociale lasten maar doen aan concurrentievervalsing omdat de ZZP'ers feitelijk worden onderbetaald. Er is een vaste prijs maar het aantal uren ligt erg hoog. Ondernemers die op een eerlijke manier zaken willen doen worden hierdoor benadeeld. Ook kan er sprake zijn van uitbuiting van de machtspositie”, zo stelt Visser.

Bewustwording
Dat ondermijning in Zeeland nu actiever wordt bestreden levert volgens Visser ook meer bewustwording op bij onder meer gemeenten. “Zij deelden bijvoorbeeld 76 waarschuwingen uit naar aanleiding van overtredingen van de opiumwet. Ook werden 23 panden gesloten vanwege dit soort overtredingen. Verder zijn uitkeringen stopgezet van personen die zich bezig hielden met hennepteelt.”

Andere casussen waarmee aan de slag gegaan is zijn die van een notaris die mogelijk een dubieuze rol speelde in een vastgoedtransactie. Ook de rol van advocaat is in een bepaalde casus onderzocht. Daarnaast werd begin dit jaar voor een bedrag van zo'n 86.000 euro beslag gelegd op exclusieve auto's. De Belastingdienst wist daarnaast in verschillende casussen correcties en boetes op te leggen. “Dit heeft geresulteerd in een opbrengst van honderdduizenden euro's, maar helaas kunnen we geen exacter bedrag geven”, zo zegt Visser.

Screening
Ook preventief wordt er meer gedaan. Zo is er 166 keer een Bibob-onderzoek gestart op basis van zowel bestaande als aangevraagde vergunningen. Hiermee kunnen ondernemers aan een integriteitsscreening worden onderworpen. In 4 gevallen werd een nadere, landelijke screening uitgevoerd. Dit resulteerde erin dat 2 ondernemers geen vergunning kregen. Twee anderen kregen deze wel, maar onder voorwaarden.

Volgens Harald Bergmann, voorzitter van het Zeeuwse districtscollege en tevens burgemeester van Middelburg, zorgt de Bibob-procedure er ook voor dat ondernemers met een crimineel verleden niet snel een aanvraag voor bijvoorbeeld een horecavergunning zullen doen. “We kunnen bovendien een nieuwe check laten uitvoeren als we nadien nog signalen krijgen dat er iets mis is.”

Stopgesprek
De ondermijningsaanpak biedt volgens Visser ook mogelijkheden voor zaken waarbij geen vervolging kan worden gestart, maar waarbij wel voldoende aanwijzingen zijn voor misstanden. “Kunnen we bijvoorbeeld niet tot vervolging komen bij hennepteelt, dan kunnen we wel zogeheten stopgesprekken voeren met huurbazen. Door bijvoorbeeld dubbele identificatie (het tonen van zowel een rijbewijs als een identiteitskaart of paspoort), het opstellen van deugdelijke huurcontracten en fysieke controles van de objecten kunnen zij meehelpen om hennepteelt en overlast tegen te gaan.”

Marco van Leeuwen van het Openbaar Ministerie geeft ook aan dat ondernemers na zo'n stopgesprek ook zelf sneller vervolgbaar zijn. “In de basis helpen zijn onbewust mee als faciliteerder, maar als ze éénmaal bewust zijn gemaakt van het mogelijke preventieve beleid kunnen ze zelf ook worden aangepakt als ze het nalaten om bijvoorbeeld de identificatiecheck goed uit te voeren. Ook kunnen ze erop worden aangesproken als ze jarenlang geen fysieke controles uitvoeren.”