Nieuwe aanpak stalking en huiselijk geweld effectief

MIDDELBURG - Dankzij een nieuwe manier van werken worden stalkingszaken bij de politie steeds sneller opgepakt. Intensievere samenwerking zorgt er voor dat ook bij huiselijk geweld steeds vaker in een vroeg stadium opgetreden kan worden en situaties minder snel escaleren. Dat stelt de Zeeuwse politie.

Het overlijden van de 28-jarige Linda van der Giessen op 10 augustus 2015 was voor de politie aanleiding om intern de werkwijzen nog eens te herzien. De vrouw werd destijds op de parkeerplaats van het TweeSteden-Ziekenhuis in Waalwijk doodgeschoten door haar ex-vriend. De politie was in het geval van Van der Giessen op de hoogte van huiselijke problemen, maar doordat signalen niet tijdig werden opgepikt en opgepakt werd niet adequaat ingegrepen.

Na pilots elders in het land werden nieuwe protocollen ontwikkeld om herhaling te voorkomen. Sinds half maart 2017 werken de eerste Zeeuwse agenten volgens de nieuwe werkwijze. Na een pilot in de Oosterschelderegio werken sinds het najaar ook Walcheren en Zeeuws-Vlaanderen volgens dezelfde procedure: extra alertheid op stalking en huiselijk geweld, het sneller ondernemen van (preventieve) actie(s) en betere samenwerking met andere instanties.

Daling
Eén van die instanties is VeiligThuis: een organisatie waar slachtoffers, daders en omstanders terecht kunnen voor deskundige hulp en advies bij (vermoedens van) huiselijk geweld en kindermishandeling. De drempel om bij VeiligThuis te melden is volgens de politie lager dan om melding te maken bij de politie. Dit verklaart ook de daling die sinds 2014 zichtbaar is in het aantal meldingen van huiselijk geweld bij de Zeeuwse politie.

“In 2014 waren dit er nog 3.191, vorig jaar waren het er 2.011. Maar dit betekent zeker niet dat er minder gevallen zijn van huiselijk geweld. Het totaalaantal zaken is vermoedelijk ongeveer gelijk gebleven of wellicht iets gedaald”, zo legt André de Bree uit. De Bree is werkzaam bij de districtsrecherche en tevens liaison voor het Veiligheidshuis en goed thuis in de materie.

Volgens De Bree is in meer dan de helft van de gevallen van huiselijk geweld sprake van verslavingsproblematiek en/of financiële problemen. “Vaak is er ook een wisselwerking. Vanwege financiële problemen gaan mensen meer drinken en dit leidt weer tot nieuwe spanningen. Gelukkig zien we dat het economisch beter gaat in Nederland, mogelijk één van de oorzaken dat het aantal meldingen iets terug lijkt te lopen.”

Herkenning
Stalking en huiselijk geweld lijken voor veel mensen vage begrippen. Want wanneer word je nu precies gestalkt? En valt een fikse ruzie onder huiselijk geweld? De politie erkent dat hierover nogal eens onduidelijkheid bestaat. Dylan Verhage, coördinator (ex-)partner-stalking van het basisteam Oosterschelderegio: “Eén van de stappen die wij zelf hebben gemaakt is juist ook het verbeteren van herkenning. Politiemensen zagen meldingen voorheen meer als losstaande incidenten. Nu is er betere uitwisseling van informatie en kijken we ook verder in de historie van betrokkenen. Hierdoor constateren wij soms eerder dan de melder dat er wel eens sprake kan zijn van stalking.”

Van stalking is volgens Verhage sprake wanneer iemand op vier à vijf afzonderlijke momenten wordt lastig gevallen. “Dat kan gaan om het versturen van het rondhangen rond iemands woning, het volgen van personen of bijvoorbeeld het versturen van sms'jes of het plegen van belletjes. Ik ken een voorbeeld van iemand die maar liefst 700 keer op een nacht werd gebeld”, aldus de brigadier.

Stalking zelf staat als zodanig overigens niet in het wetboek van strafrecht. “Dat betekent echter niet dat we niet kunnen optreden. Vaak is er sprake van belaging maar ook door bedreiging of vernieling ten laste te leggen kunnen we tot een veroordeling komen”, zo legt Verhage uit.

Volgens rechercheur De Bree bestaat bij sommige mensen ook het misverstand dat een melding bij de politie of bij VeiligThuis meteen leidt tot een uithuisplaatsing van kinderen. “Dat is echt het allerlaatste middel. Wel creëren we regelmatig rust door een huisverbod of een gedragsaanwijziging op te (laten) leggen. Een (preventief) huisverbod geldt voor maximaal 28 dagen, een gedragsaanwijziging maakt het mogelijk om bijvoorbeeld een straatverbod op te leggen tot aan de zitting bij de rechtbank. In de tussentijd kunnen we stappen maken om extra veiligheid te creëren”, zo legt De Bree uit.

Checklists
Zo'n huisverbod of gedragsaanwijziging wordt overigens niet zomaar opgelegd. In elke situatie wordt aan de hand van speciale checklists gekeken naar het risico dat er bestaat op escalatie of herhaling. Wanneer sprake is van mensen zonder strafblad, is het risico vaak laag. Is er bijvoorbeeld sprake van wapenbezit, dan schatten we een hoog risico in en zal sneller en ingrijpender actie worden ondernomen. Dit geldt vanzelfsprekend ook wanneer er wordt gedreigd met het toebrengen van ernstig letsel of zelfs de dood. Bij situaties met een hoog risico houden we ook een netwerkberaad en maken we een veiligheidsplan.”

Bij laag-risico-gevallen wordt vaak een STOP-brief verstrekt of een STOP-gesprek gevoerd. De Bree: “Zo'n brief of gesprek moet doorgaans worden gezien als een wake-up-call en laatste waarschuwing. “We merken dat dit vaak al voldoende effect heeft. Ik heb zelf bijvoorbeeld eens ervaren dat ik een vrouw belde die haar ex-vriend in diens zaak lastig viel. Na mijn telefoontje stopte ze met het lastigvallen. Ze liet vervolgens weten dat ze niet eens meer met hem contact op durfde te nemen om lopende zaken af te handelen. Zo'n telefoontje kan dus behoorlijk impact hebben.”

Vaker meldingen
Dankzij recente overheidscampagnes wordt huiselijk geweld vaker gemeld. Dit wil echter niet zeggen dat slachtoffers ook altijd aangifte durven te doen. Zowel Verhage als De Bree beamen dat het moeilijk is om hier verandering in aan te brengen. Verhage: “Ik ken een voorbeeld waarbij een man geen sleutel meer had van de woning van zijn ex, maar dat deze een slotenmaker inschakelde om toch binnen te komen. De buren belden echter de politie en de man werd aangehouden. Binnen een uur krabbelde de vrouw echter terug en besloot ze toch geen aangifte te doen. Hierdoor moesten we de man weer op vrije voeten stellen.”

De beide politiemensen benadrukken het belang van meldingen. “Nu worden we soms gebeld door kinderen die smeken of de politie de volgende keer alsjeblieft wil komen als pappa weer door het lint gaat. Zowel de politie als VeiligThuis streven na de rust in de thuissituatie zo snel mogelijk terug te laten keren. Wanneer bijtijds wordt gemeld, kan dan ook een hoop ellende worden voorkomen. Anoniem melden is bovendien ook mogelijk”, aldus De Bree.

Mogelijkheden om huiselijk geweld te melden zijn te vinden op www.vooreenveiligthuis.nl.